Geldezels

Cybercriminelen hebben lokale netwerken nodig om geld ongezien weg te kunnen sluizen van bankrekeningen van slachtoffers naar leden van de criminele groep. Vaak maken zij hiervoor gebruik van zogenoemde geldezels. Dit zijn mensen die hun bankrekening, al dan niet onbewust, uitlenen aan cybercriminelen. Het geld van slachtoffers wordt op de bankrekening van de geldezel gestort, waarna het cash wordt opgenomen en wordt doorgegeven aan de ronselaars die in contact staan met criminele netwerken.

Dit project is in 2021 in vijftien Noord-Hollandse gemeenten opgestart naar een voorbeeld van de opzet in de gemeente Haarlem. Er werd een pakket van negen maatregelen ontwikkeld om zowel repressief als preventief te kunnen ingrijpen. Door onvoldoende mogelijkheden om informatie te delen tussen partners als politie en gemeenten is een convenant nodig.  Door de afwezigheid daarvan is slechts een aantal gemeenten begonnen met de persoonsgerichte interventies. In de gemeente Haarlem is in de tweede helft van 2022 ervaring opgedaan met de zogenoemde wasstraten. Criminelen moeten langskomen op het politiebureau en moeten met allerlei partijen praten. Deze wasstraten hebben drie keer plaatsgevonden . Zij kregen een straf variërend van een waarschuwing, tot een geldboete of een alternatieve werkstraf. In december 2022 hebben we de aanpak geëvalueerd.

In december 2021 startten we een proef op sociale media. We plaatsten daar betaalde advertenties die jongeren moesten verleiden om snel geld te verdienen. Na het klikken op de advertentie kwam je op een landingspagina terecht waarop te lezen was waarom het gevaarlijk is om je als geldezel uit te lenen. Een onderzoeker van de Haagse Hogeschool heeft inmiddels aangetoond dat deze manier om mensen te behoeden voor dit gevaar effectief is. De deelnemende gemeenten waren Haarlem, Alkmaar, Bergen, Uitgeest, Castricum en Heiloo, Beverwijk, Den Helder, Bloemendaal, Heemskerk, Haarlemmermeer, Haarlem, Koggenland, Velsen en Heemstede.

Resultaten & effecten

  • Met de campagne Geldezels zijn op sociale media in een maand tijd meer dan 73.000 jongeren bereikt. Zij hebben de advertentie gemiddeld drie keer voorbij zien komen. Bereik genereren was belangrijker dan ‘kliks’ op de advertentie. Bijna iedereen in de doelgroep is bereikt met deze campagne. Mede naar aanleiding van onze campagne heeft Rutger Leukfeldt een wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd naar het ronselen van geldezels via Instagram.
  • Plan van aanpak Landelijk Meldpunt Internet Oplichting (LMIO) en Haarlem (vertrouwelijk).